فصلنامه علمی اعتیادپژوهی- کلیه شماره‌های مجله
سخن اول دوره ۱۴، شماره ۵۸، زمستان ۱۳۹۹

حذف تصاویر و رنگ‌ها  | تاریخ ارسال: 1399/11/23 | 
در سه دهه اخیر مواد مخدر و روان گردان ­ها در سطح کشور به عنوان یک مساله اجتماعی، تنوع گسترده ­ای به خود گرفته به گونه­ای که افراد در سنین، جنسیت، مشاغل، تحصیلات، مجرد و متاهل، شهری و روستایی، با طبقات اقتصادی و اجتماعی مختلف وارد این چرخه شده ­اند. در این راستا سیستم مواد مخدر و روان گردان­ ها با تغییر الگوی مصرف مواد، سعی در ایجاد تقاضا برای جذب مشتریان جدید داشته به گونه­ ای که با تقویت رویکرد جوان گزینی و پیر­گریزی به دنبال فلج نمودن جامعه از هرگونه پیشرفت و توسعه است. همزمان نیز در دو دهه اخیر در سطح جامعه جهانی نسبت به ماده کانابیس (حشیش) رویکرد ­های پیچیده ­ای رخ داده که در پاره ­ای از موارد، در کشور ایران نیز تاثیرات خود را به جای گذاشته است به طوری که:
۱-    براساس نتایج شیوع شناسی­ های صورت پذیرفته، مصرف ماده حشیش(ماری جوانا، علف، گُل و گراس با میزان THCمختلف) در جمعیت عمومی ۱۵ تا ۶۴ سال کشور دومین الگوی ماده مصرفی با ۵۳۳/۳۳۳ نفر مصرف کنندگانِ مستمر مواد، در جمعیت دانش ­آموزیِ دوره دوم متوسطه و هنرستان­های کشور اولین ماده مصرفی، در جمعیتِ دانشجوییِ دانشگاه ­های دولتی کشور اولین ماده مصرفی و در جمعیتِ کارگریِ محیط­ هایِ صنعتی کشور سومین الگوی ماده مصرفی ارزیابی شده است.
۲-    بر اساس نتایج کشفیات انواع مواد در نه ماه سال ۱۳۹۹، ماده حشیش با حدود ۸۳ تُن به عنوان دومین ماده مکشوفه در کشور بوده که دلالت بر تقاضای مصرف این ماده درسطح جامعه دارد.
۳-    میانگین کشوریِ قیمت حشیش در نه ماهه سال ۱۳۹۹ معادل ۰۰۰/۵۰۰/۳ تومان بوده که به عنوان ارزان­ ترین ماده مصرفی در بین انواع مواد اعم از ماده محرک شیشه، هروئین، مرفین و تریاک در کشور بوده که شاخص ­های ارزان بودن و دسترسی نسبی، زمینه را برای مصرف این ماده در کشور فراهم خواهد نمود به گونه ای که بر اساس نتایج پژوهش، میانگین مصرف روزانه حشیش، گُل و ماری جوانا در بین معتادان کشور حدود ۳ گرم و در بین سایر مصرف کنندگان حدود یک گرم در روز برآورد شده است.
۴-     با عنایت به تاثیر برخی از سیاست­ های جهانی و تصویب مقررات مسالمت جویانه و لیبرال نسبت به کاهش کنترل و ترویج مصرف کانابیس و بعضاً ضابطه مندسازی مصرف ماری جوانا در برخی از کشورها نظیر هلند و تعدادی از ایالت­ های کشور آمریکا و .... با توجیه­ های مختلف شامل: {رعایت حقوق شخصی افراد، عدم گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف مواد سنگین نظیر هروئین - شیشه و کوکائین، فریب نوجوانان با القاء کم خطر بودن مصرف ماری جوانا، کنترل جریان خرید و فروش و مصرف کنندگان در سطح جامعه و قطع ارتباط بین قاچاقچیان با مصرف کنندگان و تأمین بخشی از درآمد مالیاتی کشورشان از طریق وضع مالیات برای مکان ­های مصرف حشیش مانند کافی شاپ­ هایِ محل مصرف، کاهش بار نظام عدالت کیفری و انجام تبلیغات در سطح جامعه جهانی به منظور اقناع افکار عمومی و ترویج این رویکرد که مصرف برخی از مواد از جمله حقوق شهروندی است}، لذا مافیای مواد، به دنبال جذب مشتریان جدید از سایر کشورها و کسب درآمد حرام از طریق اقتصادِ قاچاق، خرید، فروش و مصرف ماده حشیش می ­باشد. بدیهی است تبلیغات فوق الاشاره از سوی سیستم اعتیاد، می ­تواند در میان مدت، در بخشی از طبقه نوجوانان و جوانان کشور، تاثیر نامناسبی را در پی داشته باشد.
۵-    نیم نگاهی به مراتب اعلامی از سوی برخی از قضات محترم در استان تهران مبنی بر اختصاص حجم قابل توجهی از پرونده­های جوانانِ دستگیر شده شهر تهران به جرم مصرف گراس و عدم آگاهی آنان از مجرم بودن مصرف کنندگان و میزان مجازات آن و همچنین فریب فرهنگی و شکل ­گیری باور غلط در اذهان آنان مبنی بر عدم ضرر مصرف ماده گراس و حشیش، دلالت بر فقر فرهنگی جوانان جامعه دارد.
۶-    نتایج پژوهشِ اقتصاد مواد مخدر یک نگرش پویای سیستمی دلالت بر این واقعیت دارد که نوسانات سهم مصرف مواد سه گانه تریاک، ماده محرک شیشه و حشیش تا ایران ۱۴۰۴، دلالت بر رشد قابل توجه مصرف ماده حشیش در سطح کشور را خواهد داشت که جامعه می ­بایست هزینه­های ناشی از عوارض مصرف این ماده در ابعاد مختلف اعم از افزایش بیماری ­های روانی، تقویت پرخاشگری اجتماعی، مصرف مواد سنگین ­تر مانند هروئین و ماده شیشه، کاهش بهره وری و بیکار شدن مصرف کنندگان، کاهش سرمایه­های زیر بنائی به دلیل ارتکاب سایر جرائم، هزینه سایر آسیب­ های اجتماعی مانند طلاق و .... را بپردازد.
 
 
چه باید کرد؟
ضرورت اتخاذ سیاست رسانه­ ای به منظور شکل ­گیری کارزار رسانه ­ای آرام، مستمر، عمیق و مبتنی بر شواهد علمی و ایجاد عملیات روانی علیه مصرف ماده حشیش با بهره ­گیری از ظرفیت شبکه­ های مختلف سیمای جمهوری اسلامی، مراکز سیمای استان ­ها، شبکه ­های مجازی، شبکه ­های اجتماعی، سایر رسانه­ های شنیداری و نوشتاری و همچنین ارتقاء سطح آگاهی آحاد نوجوانان و جوانان در مواردی همچون:
الف) تبیین عوارض و تبعات مصرف ماده حشیش (گُل، گراس، ماری جوانا) در کوتاه مدت و بلند مدت مانند افزایش ضربان قلب، افت فشار خون، کاهش سطح هوشیاری، احساس سرخوشی کاذب، نقص سیستم ایمنی بدن، اختلال در تعادل و عملکرد حرکتی ـ شناختی و ادارکی، بی­قراری و اضطراب، کاهش وزن ناشی از کاهش اشتها، پرخاشگری، افسردگی، وحشت و هراس، تاثیرات مغزی ناگوار، احتمال ارتکاب سایر جرائم، دروازه ورود برای مصرف مواد سنگین از جمله مصرف ماده هروئین و ماده محرک شیشه، نقص در حافظه نزدیک، کاهش توجه، اختلال در تمرکز و یاد گیری، بروز اختلالات ذهنی، ایجاد سندرم و نشانگان بی انگیزگی در زندگی - شغل و تحصیل، شکل­گیری پوچی و بی ­قیدی نسبت به دیگران، عود اسکیزوفرنی و روان پریشی، واکنش اضطرابی، حالات هذیانی و توهم، اختلالات شنوایی و دیداری، ناراحتی ­های تنفسی و ریوی، آسم، ابتلا به سرطان ریه، کابوس­ های شبانه، خواب آلودگی و بروز علائم انزوا؛
ب) ضرورت آموزش مهارت­ های مقاومت و خودکنترلی و تصمیم ­گیری منطقی برای عدم مصرف ماده حشیش؛
ج) اطلاع رسانی مناسب و مستمر در خصوص جرم بودن مصرف ماده حشیش و ماری جوانا و مجازت­ های ناشی از آن؛
د) تبیین میزان خسارت ­های اقتصادی به کشور ناشی از مصرف ماده حشیش به گونه ­ای که در نُه ماهه سال ۱۳۹۹ با کشف حدود ۸۳ تُن ماده حشیش در کشور توسط نیروهای پرتلاش ناجا، از خسارت اقتصادی بیش از ۲۹۰ میلیارد تومان (بدون احتساب مواد مصرفی ) و همچنین خسارت­ های معنوی و .... جلوگیری شده است؛
هـ ) معرفی جایگزین ­های مناسب برای غنی­ سازی اوقات فراغت نوجوانان و جوانان با ترسیم مدل و سبک زندگی سالم.
بدون شک تقویت برنامه ­های پیشگیری از مصرف مواد در سطح کشور با بهره ­گیری از تمامی ظرفیت­ های دستگاه­های کاهش تقاضا و سازمان ­های مردم نهاد و تشکل ­های مردمی سبب خواهد شد به استراتژی­ های سیستم هوشمند، فعال، خلاق، پویا و داینامیک موادمخدر و روان گردان­ ها ضربه وارد شده و بدین ترتیب شاهد کنترل و مدیریت مصرف مواد به خصوص ماده حشیش در نوجوانان و جوانان کشور خواهد بود.
 
 
دکتر حمیدرضا صرّامی
 مدیر کل دفتر تحقیقات و آموزش
 ستاد مبارزه با موادمخدر ریاست جمهوری

زمستان ۱۳۹۹
نشانی مطلب در وبگاه فصلنامه علمی اعتیادپژوهی:
http://etiadpajohi.ir/find-1.45.63.fa.html
برگشت به اصل مطلب