| تاریخ ارسال: 1400/4/24 |
سخن اول
مشکل مواد مخدر یکی از چالش برانگیزترین مسائلی است که جامعه جهانی با آن رو به رو بوده و متاسفانه تأثیرات نامناسبی را در ابعاد مختلفِ فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی، قانونی و جلوگیری از توسعه پایدار در جوامع گذاشته است. نیم نگاهی به رشد فزاینده تقاضای مواد مخدر، حکایت از این واقعیت تلخ دارد که در سال ۲۰۰۶ میلادی تعداد مصرف کنندگان مواد مخدر و روانگردانها در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال جهان معادل ۲۰۸ میلیون نفر بوده و در سال ۲۰۲۰ میلادی با افزایش ۳۲ درصدی، به ۲۷۵ میلیون نفر رسیده است. ضمن آنکه پیش بینیها حکایت از آن دارد که در سال ۲۰۳۰ میلادی، آمار مصرف کنندگان مواد مخدر و روانگردانها در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال جهان به ۲۹۹ میلیون نفر افزایش خواهد یافت. این در حالی است که از سال ۱۹۶۰ میلادی به بعد، شاهد تصویب سه کنوانسیون بین المللی و یک پروتکل الحاقی توسط سازمان ملل متحد شامل کنوانسیون سال ۱۹۶۱ میلادی به منظور مبارزه و کنترل مواد مخدر، کنوانسیون سال ۱۹۷۱ برای مبارزه و کنترل مواد روان گردان، پروتکل الحاقی سال ۱۹۷۲ برای پیشگیری از اعتیاد و درمان معتادان، و کنوانسیون سال ۱۹۸۸ برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و روان گردانها و پولشویی بوده ایم. علاوه بر این با ایجاد پنج نهاد اصلی برای نظارت و کنترل بین المللی مواد مخدر و روان گردان ها شامل مجمع عمومی سازمان ملل متحد، هیات بین المللی کنترل مواد مخدر، دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، کمیسیون مواد مخدر، شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل و ایجاد چهارده نهاد فرعی نظارت و کنترل بین المللی مواد مخدر و روان گردانها شامل سازمان بهداشت جهانی، اینترپول، سازمان گمرک جهانی، کمیسیون هوانوردی، مرکز تحقیقات قضایی و جرائم بین المللی سازمان ملل، سازمان بین المللی کار، سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل، سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل، صندوق جمعیت سازمان ملل، یونسکو، یونیسف، بخش پیشگیری از جرم و جنایات سازمان ملل، برنامه مشترک ملل متحد در خصوص بیماری ایدز، برنامه توسعه ملل متحد و همچنین برگزاری ده ها نشست سالیانه برای تعیین خط مشی و سیاست گذاری در امر مبارزه با مواد مخدر و روان گردان ها در سطح بین المللی، ضمن آنکه دستاورد مناسبی برای کنترل میزان تولید و مصرف مواد مخدر و روان گردان ها در جامعه جهانی رخ نداده، متاسفانه شاهد دو مؤلفه نگران کننده در سطح جهان یعنی روند افزایش فزاینده تولید و عرضه انواع مواد و همچنین افزایش تقاضای مواد می‌باشیم.
نیم نگاهی به وضعیت کشت خشخاش و تولید مواد افیونی در کشور افغانستان در دو دهه اخیر با بهره گیری از تکنولوژی و فناوری های نوین و استفاده از بذرهای پر بازده برای تولید تریاک، حکایت از این واقعیت دارد که ۸۳ درصد تولید جهانی تریاک به کشور افغانستان اختصاص دارد. ضمن آنکه تولید ماده حشیش و همچنین ماده محرک شیشه در این کشور، شرایط نگران کننده ای را برای کشورهای همجوار رقم زده است. علاوه بر این طی ۱۶ ماه گذشته به دلیل فراگیری بیماری کرونا و مشغول شدن دولت‌ها برای مهار و کنترل این بیماری، متاسفانه باندهای بین المللی مواد مخدر از این موقعیت سوء استفاده نموده و نسبت به افزایش سطح کشت و تولید مواد افیونی و همچنین ماده محرک شیشه در کشور افغانستان مبادرت نموده‌اند. علاوه بر این، ملاحظه به ابعاد مواد مخدر و روان گردان ها حکایت از پیوند قاچاق مواد مخدر و تروریسم، نفوذ شبکه های قاچاق در بافت اقتصادی کشورها، افزایش میزان استفاده از اینترنت در تجارت قاچاق و خرید و فروش مواد، پولشویی الکترونیکی درآمدهای حاصل از مواد مخدر، بهره گیری از شبکههای سایبری برای ترویج باورهای غلط و جذب مشتریان جدید به خصوص در ایام کرونا مبنی بر مصونیت معتادان از ابتلاء به ویروس کرونا، ضابطه مند نمودن مصرف ماده ماری جوانا در برخی از کشورهای اروپایی و آمریکایی منجر به افزایش مصرف و همچنین بروز بیماری های روحی و روانی و افزایش معضلات اجتماعی، کاهش سن مصرف، افزایش مصرف مواد در زنان و افراد شاغل و تحصیلکرده، ضربه پذیری نهاد خانواده و محیط های آموزشی و محیط‌های کاری و افزایش مرگ و میر ناشی از ناخالصی مواد و مصرف بیش از اندازه مواد دارد. بدین ترتیب مواد مخدر به یکی از چهار بحران جهانی (در کنار فقر، تهدیدات هسته ای و مشکلات زیست محیطی) تبدیل شده و از جمله مسائلی است که حدود ۲۰۰ کشور جهان با آن روبرو می‌باشند.
کشور جمهوری اسلامی ایران به عنوان پرچمدار مبارزه با مواد مخدر، روان گردانها و پیش سازهای غیر قانونی، ضمن پایبندی به تعهدات بین المللی و رعایت مفاد کنوانسیون‌های برشمرده، علیرغم تحریم‌های ظالمانه از سوی کشورهای غربی و عدم هرگونه مساعدت لازم، با اتخاذ رویکرد جامع، متوازن، یکپارچه، هدفمند و با بهره‌گیری از ظرفیت های داخلی، توفیقات چشمگیری را در ابعاد مختلف کسب نموده است به گونه ای که طبق گزارش سالیانه مواد مخدر سازمان ملل، در سال ۲۰۱۹ میلادی کشفیات ۹۰ درصد از تریاک جهان، ۷۲ درصد از مرفین جهان، ۲۰ درصد از هروئین جهان و ۵ درصد از حشیش جهان را به خود اختصاص داده است. با توجه به شعار سال ۱۴۰۰ ستاد مبارزه با مواد مخدر مبنی بر «یاریگران زندگی ـ مشارکت اجتماعی ـ پیشگیری از اعتیاد» و همچنین شعار سال ۲۰۲۱ سازمان ملل متحد مبنی بر اینکه «حقایق درباره مواد مخدر را به اشتراک بگذاریم تا زندگی ها را نجات دهیم، Share facts on Drugs. Save lives.، نیازمند توجه جدی تر به ارتقاء سلامت و امنیت در جامعه هستیم. ضمن آنکه دست یابی به مؤلفه های بر شمرده، لزوم سرمایه گذاری مناسب در عرصه های پیشگیری، درمان، کاهش آسیب، ایجاد نظام هشدار سریع و همچنین پژوهش را هویدا می سازد تا بر این اساس ضمن تحقق اقدامات مبتنی بر شواهد علمی، ارائه اطلاعات قابل اعتماد، آگاهی بخشی و توانمند سازی آحاد مردم در برابر سیل ویرانگر مواد مخدر و همچنین ارائه خدمات موثر و کارآمد در ابعاد مختلف، نسبت به ارزیابی میزان اثربخشی اقدامات مبادرت نموده و بر این اساس شاهد مدیریت و کنترل میزان بروز و شیوع اعتیاد در سطح کشور باشیم. بدون شک دست یابی به موارد برشمرده، نیازمند مشارکت موثر اندیشمندان و نخبگان جامعه بوده که امید می رود در سال ۱۴۰۰ شاهد اقدامات تحولی در عرصه های مبارزه سخت افزاری و نرم افزاری با مواد مخدر باشیم.
نیم نگاهی به وضعیت کشت خشخاش و تولید مواد افیونی در کشور افغانستان در دو دهه اخیر با بهره گیری از تکنولوژی و فناوری های نوین و استفاده از بذرهای پر بازده برای تولید تریاک، حکایت از این واقعیت دارد که ۸۳ درصد تولید جهانی تریاک به کشور افغانستان اختصاص دارد. ضمن آنکه تولید ماده حشیش و همچنین ماده محرک شیشه در این کشور، شرایط نگران کننده ای را برای کشورهای همجوار رقم زده است. علاوه بر این طی ۱۶ ماه گذشته به دلیل فراگیری بیماری کرونا و مشغول شدن دولت‌ها برای مهار و کنترل این بیماری، متاسفانه باندهای بین المللی مواد مخدر از این موقعیت سوء استفاده نموده و نسبت به افزایش سطح کشت و تولید مواد افیونی و همچنین ماده محرک شیشه در کشور افغانستان مبادرت نموده‌اند. علاوه بر این، ملاحظه به ابعاد مواد مخدر و روان گردان ها حکایت از پیوند قاچاق مواد مخدر و تروریسم، نفوذ شبکه های قاچاق در بافت اقتصادی کشورها، افزایش میزان استفاده از اینترنت در تجارت قاچاق و خرید و فروش مواد، پولشویی الکترونیکی درآمدهای حاصل از مواد مخدر، بهره گیری از شبکههای سایبری برای ترویج باورهای غلط و جذب مشتریان جدید به خصوص در ایام کرونا مبنی بر مصونیت معتادان از ابتلاء به ویروس کرونا، ضابطه مند نمودن مصرف ماده ماری جوانا در برخی از کشورهای اروپایی و آمریکایی منجر به افزایش مصرف و همچنین بروز بیماری های روحی و روانی و افزایش معضلات اجتماعی، کاهش سن مصرف، افزایش مصرف مواد در زنان و افراد شاغل و تحصیلکرده، ضربه پذیری نهاد خانواده و محیط های آموزشی و محیط‌های کاری و افزایش مرگ و میر ناشی از ناخالصی مواد و مصرف بیش از اندازه مواد دارد. بدین ترتیب مواد مخدر به یکی از چهار بحران جهانی (در کنار فقر، تهدیدات هسته ای و مشکلات زیست محیطی) تبدیل شده و از جمله مسائلی است که حدود ۲۰۰ کشور جهان با آن روبرو می‌باشند.
کشور جمهوری اسلامی ایران به عنوان پرچمدار مبارزه با مواد مخدر، روان گردانها و پیش سازهای غیر قانونی، ضمن پایبندی به تعهدات بین المللی و رعایت مفاد کنوانسیون‌های برشمرده، علیرغم تحریم‌های ظالمانه از سوی کشورهای غربی و عدم هرگونه مساعدت لازم، با اتخاذ رویکرد جامع، متوازن، یکپارچه، هدفمند و با بهره‌گیری از ظرفیت های داخلی، توفیقات چشمگیری را در ابعاد مختلف کسب نموده است به گونه ای که طبق گزارش سالیانه مواد مخدر سازمان ملل، در سال ۲۰۱۹ میلادی کشفیات ۹۰ درصد از تریاک جهان، ۷۲ درصد از مرفین جهان، ۲۰ درصد از هروئین جهان و ۵ درصد از حشیش جهان را به خود اختصاص داده است. با توجه به شعار سال ۱۴۰۰ ستاد مبارزه با مواد مخدر مبنی بر «یاریگران زندگی ـ مشارکت اجتماعی ـ پیشگیری از اعتیاد» و همچنین شعار سال ۲۰۲۱ سازمان ملل متحد مبنی بر اینکه «حقایق درباره مواد مخدر را به اشتراک بگذاریم تا زندگی ها را نجات دهیم، Share facts on Drugs. Save lives.، نیازمند توجه جدی تر به ارتقاء سلامت و امنیت در جامعه هستیم. ضمن آنکه دست یابی به مؤلفه های بر شمرده، لزوم سرمایه گذاری مناسب در عرصه های پیشگیری، درمان، کاهش آسیب، ایجاد نظام هشدار سریع و همچنین پژوهش را هویدا می سازد تا بر این اساس ضمن تحقق اقدامات مبتنی بر شواهد علمی، ارائه اطلاعات قابل اعتماد، آگاهی بخشی و توانمند سازی آحاد مردم در برابر سیل ویرانگر مواد مخدر و همچنین ارائه خدمات موثر و کارآمد در ابعاد مختلف، نسبت به ارزیابی میزان اثربخشی اقدامات مبادرت نموده و بر این اساس شاهد مدیریت و کنترل میزان بروز و شیوع اعتیاد در سطح کشور باشیم. بدون شک دست یابی به موارد برشمرده، نیازمند مشارکت موثر اندیشمندان و نخبگان جامعه بوده که امید می رود در سال ۱۴۰۰ شاهد اقدامات تحولی در عرصه های مبارزه سخت افزاری و نرم افزاری با مواد مخدر باشیم.
دکتر حمیدرضا صرّامی
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش
دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری
تابستان ۱۴۰۰
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش
دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری
تابستان ۱۴۰۰
دفعات مشاهده: 8333 بار |
دفعات چاپ: 252 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
