اعتیاد، مواد مخدر و روان گردان ها به عنوان ابزار بردگی دنیای مدرن، سبب گردیده که عموم کشورهای جهان با مشکلات و مسائل متفاوت در ابعاد بهداشتی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مواجه شوند، به گونه ای که این موضوع به یکی از بحران های جهانی تبدیل شده و معضلات جدی را در لایه های فردی، خانوادگی، محیط های آموزشی اعم از مدارس و دانشگاه ها و محیط های کاری اعم از اداری، کارگری و نظامی رقم زده است. از جمله موضوعات اساسی برای مدیریت و مهار این پدیده شوم، اقدامات مبتنی بر شواهد علمی می باشد.
مهر ماه سال 1398 سیزدهمین سالگرد ابلاغ سیاست های کلی مبارزه با مواد مخدر از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی می باشد که در یازده بند در ابعاد مبارزه با عرضه، فرهنگی و پیشگیری، درمان و حمایت های اجتماعی، بهره گیری از ظرفیت های مردمی، توسعه اقدامات منطقه ای و بین المللی، پژوهش های بنیادی، کاربردی و توسعه ای و همچنین ارتقاء ساختارهای امر مبارزه، به روسای محترم قوای سهگانه ابلاغ شده و در فرمان حکومتی به آنان به برآورد درست، تعیین سهم دستگاههای مربوطه و اجرایی کردن یازده بند سیاست ها با سرعت، قاطعیت و بدون فوت وقت تاکید شده است. سیاست های موصوف که از توسعه یافتگی، روزآمدی، همه جانبه نگری و توازن لازم برخوردار بوده با گذشت سیزده سال از ابلاغ آن، نیازمند بررسی برای دست یابی به میزان تحقق آن ها می باشد. از جمله موضوعات مهم در سیاست های مزبور، بند دهم آن بوده که مقام معظم رهبری به توسعه مطالعات و پژوهشهای بنیادی، کاربردی و توسعهای در امر مبارزه با مواد مخدر و روانگردان و پیشگیری ودرمان معتادان با تکیه بر دانش روز دنیا و استفاده از ظرفیتهای علمی تخصصی ذیربط در کشور تاکید فرموده اند. نیم نگاهی به روند اقدامات دفتر تحقیقات و آموزش دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر از سال 1367 یعنی بدو تاسیس ستاد تا زمان ابلاغ سیاست های کلی مبارزه با مواد مخدر یعنی مهر ماه سال 1385 و همچنین از سال 1386 یعنی پس از ابلاغ سیاست های کلی امر مبارزه تا مهر ماه سال 1398 حکایت از روند رو به رشد اقدامات پژوهشی در امر مبارزه سخت و نرم افزاری دارد به گونه ای که از سال 1367 تا سال 1385 جمعاً 15 مورد پژوهش ملی تولید شده ولی از سال 1386 تا مهر ماه سال 1398 با رشد 1167 درصدی، شاهد تولید 190 پژوهش ملی در امر مبارزه می باشیم. همچنین از سال 1367 تا سال 1385 جمعاً 10 مورد پژوهش استانی تولید شده ولی از سال 1386 تا مهرماه سال 1398 با رشد 2050 درصدی، شاهد تولید 215 پژوهش استانی در امر مبارزه بوده ایم.در خصوص تألیف و ترجمه کتاب مرتبط با اعتیاد، مواد مخدر و روان گردان ها نیز از سال 1367 تا سال 1385 شاهد تألیف و ترجمه 51 عنوان کتاب و از سال 1386 تا مهرماه 1398 با رشد 122 درصدی، شاهد تألیف و ترجمه 113 عنوان کتاب بوده ایم. در عرصه تولید فصلنامه های علمی مرتبط با مواد مخدر و روان گردان ها نیز از سال 1367 تا سال 1386 شاهد تولید 6 عنوان فصلنامه و از سال 1386 تا مهر ماه 1398 با رشد 1000 درصدی، شاهد تولید 66 عنوان فصلنامه علمی در عرصه مبارزه با مواد مخدر و روان گردان ها بوده ایم. به منظور تقویت مبانی نظری و کاربردی امر مبارزه نیز طی سال های 1367 تا 1385 جمعاً از 55 عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری مرتبط با مواد مخدر و روان گردان ها حمایت شده که این روند در سال های 1386 تا مهر ماه 1398 با رشد 1164 درصدی به 695 عنوان افزایش یافته است. علاوه بر مراتب فوق، به منظور بهره گیری از ظرفیت های علمی دانشگاه ها و همچنین تجارب سایر کشورها در کنگره های بین المللی طی سال های 1367 تا 1385 شاهد حمایت از 21 همایش بوده که این موضوع با رشد 2414 درصدی طی سال های 1386 تا مهر ماه 1398 جمعاً 528 همایش برگزار شده که سبب شده گام های قابل توجهی در مراکز علمی و دانشگاه های کشور و همچنین تبادل تجارب با سایر کشورها از طریق دعوت از متخصصین عرصه های مختلف امر مبارزه در راستای توسعه مرزهای دانش اعتیاد کشور برداشته شود. به گونه ای که جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر جزء 15 کشور برتر جهان در تولید علم در عرصه مبارزه با اعتیاد و مواد مخدر میباشد. از دیگر اقدامات برجسته پس از تصویب سیاست های کلی مبارزه با مواد مخدر، ایجاد رشته های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در عرصه پیشگیری و درمان اعتیاد در برخی از دانشگاه های کشور به منظور تربیت نیروی انسانی متخصص بوده، همچنین تدوین و ابلاغ سند جامع تحقیقات امر مبارزه به عنوان نقشه راه پژوهش های عرصه مبارزه، راه اندازی کتابخانه دیجیتال دفتر تحقیقات و آموزش دبیرخانه ستاد به گونه ای که تمامی منابع موجود اعم از فصلنامه ها، کتب و طرح های پژوهشی ملی و استانی، پایان نامه ها و رساله دکتری در کتابخانه دیجیتال ستاد بارگذاری شده و مورد بازبینی و بهره برداری هزاران نفر از متخصصین کشور واقع شده است.
امید می رود در گام دوم انقلاب اسلامی با مشارکت تمامی دستگاه ها، اقدامات لازم در عرصه های مختلف مبارزه با عرضه و کاهش تقاضا، مبتنی بر شواهد علمی برداشته شود تا ان شاءالله شاهد ضربه زدن به استراتژی های سیستم پویای مواد مخدر و روان گردان ها باشیم.
حمید صرّامی
مدیر کل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر ریاست جمهوری
تابستان 1398
|