| تاریخ ارسال: 1400/9/25 |
مواد مخدر و روانگردان ها به عنوان یکی از بحران های عصر حاضر، موجب دغدغه مندی بیش از ۲۰۰ کشور جهان شده است. روند کشت، تولید، ترانزیت، خرید، فروش، حمل، نگهداری و مصرف مواد از یک سو سبب گردیده است که معضلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشورها پیچیده تر شده و از سوی دیگر مؤلفه های فراسیستمی تاثیر گذار بر آینده مواد مخدر و روانگردانها بر ابهام این بحران افزوده است. نیم نگاهی به کشور افغانستان با حدود ۴۰ میلیون نفر جمعیت که ۴۰ درصد مردم این کشور زیر ۴۰ سال و ۵۰ درصد جمعیت به بانوان اختصاص داشته حکایت از این واقعیت تلخ دارد که بر اساس اعلام بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول، اقتصاد افغانستان وابسته به کمک های بینالمللی معادل ۸۰ درصد و همچنین تجارت غیر قانونی مواد مخدر معادل ۲۰ درصد بوده و بدین ترتیب کشور مزبور به عنوان بزرگترین تولید کننده تریاک جهان به شمار می رود. با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و انهدام زمین های زیر کشت خشخاش در کشور ایران در مقیاس حدود ۳۵ هزار هکتار و توقف تولید سالیانه هزار تُن تریاک، زمینه افزایش کشت در کشور افغانستان به منظور رفع تقاضا در منطقه و جهان از طریق گسترش لابراتوارهای تولید هروئین و مرفین، سازماندهی کاروانهای قاچاق مواد مخدر و همچنین حمایت و پشتیبانی از سران شبکه ها توسط بیگانگان فراهم گردید. با تسلط طالبان در سال های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰ میلادی، گسترش کشت خشخاش و قاچاق مواد مخدر با افزایش ۶۳ درصدی تولید تریاک به منظور تأمین نیازهای مادی و منابع مالی صورت گرفت. متعاقب آن در ۷ دسامبر سال ۲۰۰۰ میلادی شورای امنیت سازمان ملل متحد، دولت طالبان را ملزم به کنترل و کاهش کشت خشخاش به منظور کسب مشروعیت بینالمللی نموده و بدین ترتیب در ماه ژوئیه سال ۲۰۰۰ میلادی از سوی طالبان با اعمال سیاستِ انقباضیِ کوتاه مدت، زمینه محدودیت کشت خشخاش و کاهش ۹۴ درصدی تولید تریاک در افغانستان فراهم گردید. با هجوم نظامی و حمله ایالات متحده آمریکا و کشورهای عضو ناتو به افغانستان و اِشغال آن کشور در اکتبر سال ۲۰۰۱ میلادی، منجر به سقوط طالبان و روی کارآمدن دولت کرزای گردیده و متاسفانه مجدداً روند کشت خشخاش و تولید تریاک افزایش یافته به طوری که در سال ۲۰۱۷ میلادی، تولید تریاک تا سطح ۹۰۰۰ تُن رسیده است. البته می بایست یاد آور شد علاوه بر افزایش تولید تریاک و دپوی آن در انبارها، همزمان تولید حشیش، مرفین، هروئین و ماده محرک متآمفتامین شیشه با قیمت ارزان در کشور افغانستان به دلیل «تقاضا و بازار مصرفمواد در جامعه جهانی، منطقه و در افغانستان ناشی از وجود حداقل سه میلیون نفر معتاد و مصرفکننده مواد، اشتغال حدود پنج میلیون نفر از مردم افغانستان در عرصه کشت خشخاش و ... ، بی اثر بودن سیاستهای سازمان ملل متحد برای جلوگیری از تولید مواد، نقش کارتلهای مواد مخدر در کشورهای اروپایی، نقش قابل توجه کشور پاکستان در تولید هروئین با مشارکت جدی افغانها، تأمین حدود ۲۰ درصد اقتصاد کشور افغانستان از طریق مواد، تأمین هزینههای نظامی آمریکا و متحدین در سالهای استقرار در افغانستان»، روند افزایشی داشته است. با استقرار مجدد طالبان در کشور افغانستان در سال ۲۰۲۱ میلادی، وقوع سناریوهای زیر، دور از انتظار نخواهد بود:
سناریوی اول: به دلیل وابستگی طالبان از لحاظ اقتصادی به منبع سرشار حاصل از تولید، تجارت و قاچاق غیر قانونی مواد مخدر و روان گردانها به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد و اِتکاء به منابع مالی ناشی از مواد مخدر تولیدی، لذا احتمال تداوم وضع موجود به دلیل اشتغال حداقل پنج میلیون نفر از آحاد جامعه افغانستان و در نتیجه افزایش تولید تریاک، ماری جوانا و ماده محرک شیشه را در پی خواهد داشت.
سناریوی دوم: در صورت تعارض احتمالی جامعه جهانی با طالبان لذا افزایش سطح زیر کشت خشخاش، رونق تولید ماده محرک شیشه ارزان قیمت و ماری جوانا و همچنین افزایش مالیات و اخذ آن از کشاورزان، صاحبان آزمایشگاه ها و لابراتوارهایِ ساخت مواد صناعی، تجّار و قاچاقچیان مواد مخدر، به وقوع خواهد پیوست.
چشم انداز سناریوهای اول و دوم: افزایش حجم قاچاق مواد به کشور و بُروز نوسانات در قیمت مواد منجر به افزایش بازار مصرف مواد در ایران و در نتیجه بروز مصرف و شیوع اعتیاد، افزایش ورود ماده محرک شیشه ارزان قیمت و تغییر الگوی مصرف مواد، افزایش درگیریها با قاچاقچیان در استانهای شرق و حاشیه شرق کشور خواهد شد.
سناریوی سوم: اقدام طالبان در کوتاه مدت برای ممنوعیت کشت و قاچاق مواد مخدر به عنوان سیاست آشکار و اِعمال سیاست انقباضی به منظور ژست بینالمللی و جلب توجه و کسب حمایت کشورهای منطقه و جهان به منظور تامین منابع مالی مورد نظر.
چشم انداز سناریوی سوم: ممنوعیت موقت کشت، منجر به خروج مواد دپو شده از انبارهای افغانستان، افزایش تولید ماده حشیش و همچنین تولید ماده محرک شیشه از گیاه اِفدرا در افغانستان و قاچاق آن به کشور و بروز شوک به بازار مصرف و تغییر در الگوی مصرف مواد در جامعه، تغییر در روند قاچاق مواد به داخل کشور از طریق مرز پاکستان به صورت بستههای کوچک و احتمال افزایش تبدیل تریاک به مرفین و هروئین با رویکرد جلوگیری از خام فروشی تریاک و افزایشِ ارزشِ افزوده آن، تغییر در نحوه مصرف مواد توسط معتادین از طریق تزریق هروئین و بروز بیماری های عفونی، افزایش ناخالصی مواد و ایجاد مسمومیت در معتادان منجر به افزایش مرگ و میر آنان، میل به مصرف داروهای مخدر و روان گردان مانند ترامادول، متادون و ریتالین در برخی از لایههای جامعه، کاهش میزان کشفیات مواد و افزایش قیمت مواد اولیه و تاثیر آن در داروی تولیدی بوپرونورفین و سایر داروها و گران شدن خدمات درمان به معتادان خواهد شد.
به منظور پیشگیری از بروز تبعات احتمالی سناریوهای موصوف در کشور، لزوم برنامهریزی هدفمند و مؤثر از سوی دستگاه های مبارزه با عرضه و کاهش تقاضا ضروری می باشد. همزمان نیز انتظار می رود تمامی صاحبان اندیشه در این عرصه ضمن مشارکت جدی و ایفای نقش موثر، از بروز هرگونه آسیب پذیری آحاد جامعه جلوگیری نمایند.
سناریوی اول: به دلیل وابستگی طالبان از لحاظ اقتصادی به منبع سرشار حاصل از تولید، تجارت و قاچاق غیر قانونی مواد مخدر و روان گردانها به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد و اِتکاء به منابع مالی ناشی از مواد مخدر تولیدی، لذا احتمال تداوم وضع موجود به دلیل اشتغال حداقل پنج میلیون نفر از آحاد جامعه افغانستان و در نتیجه افزایش تولید تریاک، ماری جوانا و ماده محرک شیشه را در پی خواهد داشت.
سناریوی دوم: در صورت تعارض احتمالی جامعه جهانی با طالبان لذا افزایش سطح زیر کشت خشخاش، رونق تولید ماده محرک شیشه ارزان قیمت و ماری جوانا و همچنین افزایش مالیات و اخذ آن از کشاورزان، صاحبان آزمایشگاه ها و لابراتوارهایِ ساخت مواد صناعی، تجّار و قاچاقچیان مواد مخدر، به وقوع خواهد پیوست.
چشم انداز سناریوهای اول و دوم: افزایش حجم قاچاق مواد به کشور و بُروز نوسانات در قیمت مواد منجر به افزایش بازار مصرف مواد در ایران و در نتیجه بروز مصرف و شیوع اعتیاد، افزایش ورود ماده محرک شیشه ارزان قیمت و تغییر الگوی مصرف مواد، افزایش درگیریها با قاچاقچیان در استانهای شرق و حاشیه شرق کشور خواهد شد.
سناریوی سوم: اقدام طالبان در کوتاه مدت برای ممنوعیت کشت و قاچاق مواد مخدر به عنوان سیاست آشکار و اِعمال سیاست انقباضی به منظور ژست بینالمللی و جلب توجه و کسب حمایت کشورهای منطقه و جهان به منظور تامین منابع مالی مورد نظر.
چشم انداز سناریوی سوم: ممنوعیت موقت کشت، منجر به خروج مواد دپو شده از انبارهای افغانستان، افزایش تولید ماده حشیش و همچنین تولید ماده محرک شیشه از گیاه اِفدرا در افغانستان و قاچاق آن به کشور و بروز شوک به بازار مصرف و تغییر در الگوی مصرف مواد در جامعه، تغییر در روند قاچاق مواد به داخل کشور از طریق مرز پاکستان به صورت بستههای کوچک و احتمال افزایش تبدیل تریاک به مرفین و هروئین با رویکرد جلوگیری از خام فروشی تریاک و افزایشِ ارزشِ افزوده آن، تغییر در نحوه مصرف مواد توسط معتادین از طریق تزریق هروئین و بروز بیماری های عفونی، افزایش ناخالصی مواد و ایجاد مسمومیت در معتادان منجر به افزایش مرگ و میر آنان، میل به مصرف داروهای مخدر و روان گردان مانند ترامادول، متادون و ریتالین در برخی از لایههای جامعه، کاهش میزان کشفیات مواد و افزایش قیمت مواد اولیه و تاثیر آن در داروی تولیدی بوپرونورفین و سایر داروها و گران شدن خدمات درمان به معتادان خواهد شد.
به منظور پیشگیری از بروز تبعات احتمالی سناریوهای موصوف در کشور، لزوم برنامهریزی هدفمند و مؤثر از سوی دستگاه های مبارزه با عرضه و کاهش تقاضا ضروری می باشد. همزمان نیز انتظار می رود تمامی صاحبان اندیشه در این عرصه ضمن مشارکت جدی و ایفای نقش موثر، از بروز هرگونه آسیب پذیری آحاد جامعه جلوگیری نمایند.
دکتر حمیدرضا صرّامی
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش
دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری
پاییز ۱۴۰۰
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش
دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری
پاییز ۱۴۰۰
دفعات مشاهده: 6034 بار |
دفعات چاپ: 164 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
