هدف: پژوهش حاضر به منظور ارزیابی مدل مفهومی مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر سوءمصرف مواد و ارایه یک مدل جامع برای پیش‌بینی و تبیین رفتار مصرف مواد طراحی شده است. روش: به همین منظور 413 دانش­آموز مقطع متوسطه (199 پسر و 214 دختر) شهر کرمان که در سال تحصیلی 95-1394 مشغول به تحصیل بودند، با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند و با استفاده از دو پرسشنامه‌ی رفتارهای پرخطر و پرسشنامه عوامل خطرساز و حفاظت‌کننده مواد مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته­ ها: بر اساس نتایج مدل معادلات ساختاری عوامل خانوادگی، اجتماعی و مدرسه­ای به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق مهارت‌های خودکنترلی و مهارت‌های اجتماعی (مهارت‌های فردی و اجتماعی) مصرف مواد را پیش­بینی می­کنند. همچنین عزت­نفس و نگرش به مواد که در حیطه عوامل فردی مورد بررسی قرار گرفتند و متأثر از پیوند عاطفی نوجوان با خانواده و مدرسه بودند، بطور مستقیم با مصرف مواد رابطه ندارند، بلکه به طور غیرمستقیم از طریق مهارت‌های خودکنترلی و مهارت‌های اجتماعی بر مصرف مواد تاثیر می­گذارند. نتیجه ­گیری: مدل ارزیابی شده از برازندگی قابل قبولی برخوردار است و گامی مهمی در جهت شناخت حیطه­های مختلف فردی، خانوادگی، اجتماعی و مدرسه­ای مرتبط با مصرف مواد در نوجوان در معرض خطر و همچنین به عنوان الگویی مناسب برای طراحی و تدوین برنامه­های جامع برای پیشگیری از انواع رفتارهای پرخطر بسیار مفید می‌باشد.